BTĐKT - Chỉ còn một thời gian ngắn nữa, học sinh lớp 12 sẽ chính thức bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học. Ở giai đoạn nước rút hiện nay, nhiều học sinh vẫn chưa thể xác định được ngành học mình theo đuổi. Đa số các chuyên gia đều khẳng định: Có ước mơ và năng lực, sở trường là những yếu tố cốt lõi để học sinh lựa chọn được ngành nghề phù hợp.
Không có ngành học “hot”
Thực tế hiện nay, do không xác định được năng lực và sở thích nên hiện nhiều học sinh có tình trạng chọn ngành học theo cảm tính và theo xu thế đám đông. Điều này khiến các em gặp khó khăn trong quá trình học tập, thậm chí lãng phí tiền bạc, thời gian của gia đình và xã hội. Không ít em băn khoăn việc nên hay không lựa chọn ngành học được cho là “hot” hiện nay.
Ông Ngô Minh Tuấn Chủ tịch HĐQT Tập đoàn CEO Việt Nam Global
Ông Ngô Minh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn CEO Việt Nam Global - Người sáng lập Trường huấn luyện Doanh nhân CEO Việt Nam Global cho rằng, thường chúng ta không có dự báo sâu. Người đi học quen nhìn ra xung quanh thấy người này làm lĩnh vực này kiếm ra được tiền, người kia làm lĩnh vực kia kiếm được tiền và lao vào ngành đó học thì đó được coi là ngành hot. Ví dụ như ngành bất động sản, năm ngoái nhiều người lao vào sale bất động sản vì kiếm tiền rất tốt, nhưng năm nay thì chững lại.
Theo ông Tuấn, không khuyến khích chạy theo nghề hot vì không có ngành nào hot cả và cũng không có một nghề nào hot theo một chu kỳ dài. Làm nghề nào mà mình là người giỏi và mang lại giá trị tốt nhất cho khách hàng thì bạn đấy mới là người hot. Khi giỏi trong lĩnh vực đó thì đi đâu cũng được đón nhận. Điều quan trọng, các bạn trẻ cần tập trung vào năng lực sở trường bên trong của bản thân. Từ đó, nhìn sâu vào bản thể của mình, nghiên cứu nghề nào bản thể của mình đáp ứng tốt nhất, mình thích nó, mình trở thành trạng nguyên của lĩnh vực đó thì mình lúc nào cũng hot, chứ không cần nghề hot.
Ths Phạm Văn Minh, Phó Trưởng khoa Quản trị Kinh doanh, Đại học Nguyễn Trãi cũng cho rằng, nhu cầu thị trường có thể biến động theo các năm, nhưng năng lực, sở trường vẫn là yếu tố cốt lõi. Nếu có ước mơ, biết khám phá và phát huy năng lực của mình sẽ không lo thiếu việc làm. Bởi vậy, ngay từ ban đầu cần chọn ngành nghề đúng và trúng bằng cách nhận diện năng lực để biết bản thân phù hợp với lĩnh vực nào.
Nhiều em chăm chú vào tiêu chí chọn ngành hot mà quên mất năng lực sở trường của mình có phù hợp hay không? Các em có thể trở thành tân sinh viên của ngành hot, trường hot nhưng chưa chắc học tốt và có thể ra trường. Thực tế cho thấy, trong quá trình học, nếu không yêu thích sẽ rất khó học, dễ rơi vào trường hợp bị buộc thôi học do nợ tín chỉ, nghỉ học quá quy định. Thậm chí, học xong nhưng khi ra trường chưa chắc đã chọn được nghề phù hợp và theo đuổi lâu dài.
Hãy khám phá bản thân để tránh chọn nghề theo cảm tính
Để lựa chọn ngành học phù hợp và chính xác nhất, PGS.TS Trần Thành Nam - Chủ nhiệm Khoa Các Khoa học giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội khuyên, học sinh hãy dành thời gian để khám phá bản thân, tìm ra lĩnh vực mình yêu thích. Trong trường hợp chưa tìm thấy, có thể tham khảo ý kiến của bố mẹ, người thân hoặc thầy cô. Đây là những người đã đồng hành cùng học sinh trong thời gian dài, có thể nhận biết năng lực, điểm mạnh của các em ra sao.
Sau khi tìm được ngành, bạn cần tìm hiểu công việc liên quan tới nghề đó yêu cầu gì, nhu cầu thị trường ra sao, vị trí công việc được mô tả như thế nào… Sau giai đoạn chọn ngành mới đến chọn trường. Thí sinh cần xác định môi trường mình mong muốn, tham khảo cơ sở vật chất, chương trình học, kết hợp nhận định kinh tế gia đình có phù hợp không… mới đưa ra quyết định cuối cùng.
Học sinh tham gia các kỳ thi
Chuyên gia cũng nhấn mạnh, khi chọn trường, các em cần nên hướng tới thị trường lao động 5 - 7 năm tới. Bởi sẽ có những nghề có thể mất đi, bị thay thế bởi rô bốt và nhiều nghề mới xuất hiện theo. Khi chọn nghề, hãy chú ý 5 nguyên tắc là: Chỉ nên chọn nghề phù hợp với sở thích; không chọn nghề không đủ điều kiện đáp ứng; chỉ chọn khi đã hiểu biết đầy đủ về nghề (điều kiện, môi trường, tính chất, khó khăn, thách thức...); không chọn nghề mà xã hội không còn nhu cầu; chọn nghề đáp ứng được những giá trị mà bản thân coi là quan trọng. Các nguyên tắc này đưa ra cũng không được cảm tính mà cần phải dựa trên những số liệu khách quan hoặc mô hình khoa học thực chứng.
Ông Ngô Minh Tuấn cho rằng, về căn bản, những nghề sơ khai về sử dụng mang tính lặp đi lặp lại, không mang tính ứng dụng của cảm xúc, cảm xúc con người thì sau này rô bốt sẽ làm hết. Ví dụ như lĩnh vực: Ngân hàng, bán hàng, chạy quảng cáo, cung cấp dữ liệu… gần như mang tính lặp đi lặp lại, thậm chí kế toán thì hệ thống máy móc, phần mềm làm hết, con người chỉ nhập số liệu vào. Bởi vậy, nếu học nghề, nên học những nghề mang tính sáng tạo thì sẽ tồn tại được. Còn nếu chỉ học những nghề mang tính lặp đi lặp lại thì có nguy cơ thất nghiệp trong tương lai gần.
Thục Anh
