TĐKT – Sáng 14/5, tại Hà Nội, Viện Ngôn ngữ học (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) tổ chức Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập. GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam dự và phát biểu ý kiến.
Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Viện Ngôn ngữ học
Ngày 14/5/1968, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 59/CP thành lập Viện Ngôn ngữ học trên cơ sở Tổ Ngôn ngữ học và Tổ Thuật ngữ & Từ điển khoa học.
Sự kiện này đã đánh dấu một cột mốc quan trọng đối với ngành Ngôn ngữ học Việt Nam: Lần đầu tiên, một viện nghiên cứu chuyên ngành về ngôn ngữ học thành lập, với sứ mệnh nghiên cứu những vấn đề cơ bản về lý luận ngôn ngữ học và ứng dụng vào việc nghiên cứu tiếng Việt, các ngôn ngữ dân tộc thiểu số ở Việt Nam, các ngôn ngữ trong khu vực và trên thế giới; cung cấp các luận cứ khoa học cho việc hoạch định chính sách ngôn ngữ của Đảng và Nhà nước; ứng dụng các thành quả nghiên cứu khoa học vào đời sống thực tiễn xã hội; tổ chức tư vấn và tham gia đào tạo sau đại học về ngôn ngữ học, góp phần phát triển nguồn nhân lực của cả nước.
Từ chỗ chỉ có một số ít cán bộ nòng cốt, Viện Ngôn ngữ học đã từng bước xây dựng được một đội ngũ các chuyên gia nghiên cứu dạn dày, có năng lực chuyên môn vững chắc trong tất cả các lĩnh vực ngôn ngữ học, với nhiệt huyết và lòng yêu nghề. Theo cơ cấu tổ chức mới nhất được Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam phê chuẩn, về khối nghiên cứu, Viện hiện có 6 phòng và 1 trung tâm ứng dụng ngôn ngữ học.
Ngay từ khi thành lập, Viện đã tập trung triển khai nghiên cứu các bình diện khác nhau của tiếng Việt: Từ vựng – ngữ nghĩa, ngữ pháp, ngữ âm, từ điển, các vùng phương ngữ của tiếng Việt; điều tra, khảo sát có định hướng các ngôn ngữ dân tộc thiểu số ở Việt Nam; nghiên cứu các vấn đề ngôn ngữ gắn với đời sống xã hội để đáp ứng nhu cầu của thực tế…
Điểm nổi bật trong công tác chuyên môn của Viện Ngôn ngữ học chính là số lượng các công trình khoa học xuất sắc với các tác giả tiêu biểu đã được nhận Giải thưởng Nhà nước và nhiều giải thưởng cao quý khác. Những thành tựu này đã góp phần to lớn vào việc hoạch định chính sách ngôn ngữ của Đảng và Nhà nước. Bên cạnh đó, nó cũng góp phần vào công cuộc chuẩn hóa, giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, bảo vệ và phát triển tiếng Việt và xây dựng vững chắc ngành Việt ngữ học trong 50 năm qua.
Kể từ khóa đào tạo nghiên cứu sinh ngắn hạn đầu tiên năm 1983 đến 2010, Viện đã đào tạo được hàng trăm tiến sĩ ngữ văn (nay là tiến sĩ ngôn ngữ học). Bên cạnh hình thức đào tạo trong nước, rất nhiều cán bộ của Viện thuộc các thế hệ khác nhau đã được gửi đi đào tạo tiến sĩ, tiến sĩ khoa học tại nhiều quốc gia như Nga, Úc, Canada, Trung Quốc…
Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam ghi nhận, biểu dương và gửi lời chúc mừng tốt đẹp nhất tới các thế hệ công chức, viên chức và người lao động đã và đang làm việc tại Viện Ngôn ngữ học.
Đồng thời, GS.TS Nguyễn Quang Thuấn nhấn mạnh: Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng về mọi phương diện với quốc tế, Viện Ngôn ngữ học không thể đứng ngoài cuộc. Viện cần tiếp tục nghiên cứu sâu các trào lưu, lý thuyết hiện đại của thế giới như ngôn ngữ học chức năng hệ thống, ngôn ngữ học tri nhận, ngôn ngữ học tạo sinh…
Bên cạnh những nghiên cứu rất cơ bản với các cách tiếp cận đã có trước đây, những cách tiếp cận mới sẽ cung cấp thêm những góc nhìn mới để nghiên cứu tiếng Việt cũng như ngôn ngữ các dân tộc thiểu số ở Việt Nam.
Viện cũng cần có những bước đi mạnh mẽ trong việc mở rộng quan hệ hợp tác, quốc tế hóa các ấn phẩm khoa học nhằm đưa ngành Việt ngữ học tiến dần ra biển lớn.
Trang Lê
