TĐKT – Sáng 24/2, tại Hà Nội, Bệnh viện Trung ương Quân đội (TWQĐ) 108 đã tổ chức công bố thực hiện thành công ca ghép chi thể đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á, đồng thời là ca ghép chi thể đầu tiên trên thế giới lấy từ người cho sống.
Bệnh nhân được ghép là anh Phạm Văn Vương, 31 tuổi (Thanh Trì, Hà Nội). Trước đó, năm 2016, trong quá trình lao động, anh Vương bị tai nạn do máy đột dập khiến toàn bộ 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay trái dập nát, biến dạng hoàn toàn. Anh Vương đã được đưa đến Bệnh viện TWQĐ 108 cấp cứu.
Do vết thương dập nát quá nặng nề và hoàn toàn không còn khả năng bảo tồn, các bác sĩ đã buộc phải đưa ra chỉ định cắt cụt 1/3 dưới cẳng tay trái cho anh. Vết thương mỏm cụt liền sẹo kỳ đầu và anh được xuất viện sau 2 tuần điều trị, tuy nhiên nỗi đau tinh thần vì sự mất mát khi bị cụt một tay ngay từ khi vẫn còn trẻ tuổi khiến anh luôn ám ảnh. Cuộc sống của anh Vương kể từ đó gặp nhiều khó khăn.
Bệnh nhân với bàn tay đang phục hồi rất tốt, chụp hình cùng các y, bác sĩ đã thực hiện ca ghép chi thể đầu tiên từ người cho sống trên thế giới.
Ngày 3/1/2020, Bệnh viện TWQĐ 108 đã tiếp nhận một ca bệnh nặng và phức tạp do băng chuyền của máy tải gạch cuốn và đè ép trực tiếp lên tay trái từ vùng 1/3 dưới cẳng tay cho đến sát nách. Trong 3 tuần điều trị với 3 lần mổ, các bác sĩ khoa Chấn thương chi trên và Vi phẫu thuật đã nỗ lực để cứu cánh tay của bệnh nhân nhưng tình trạng hoại tử vùng khuỷu tay và cơ, nhiễm trùng không cứu vãn được và đe dọa tính mạng của bệnh nhân.
Bệnh nhân đã được hội chẩn nhiều lần qua các cấp trong Bệnh viện và thống nhất chỉ định phải cắt cụt chi thể ngang mức 1/3 trên cánh tay. Khi thăm khám bệnh nhân, các bác sĩ cũng nhận thấy rằng: Phần thừa của chi thể sẽ bị cắt cụt (đoạn từ 1/3 dưới cẳng tay đến bàn tay) còn tương đối bình thường và có thể sử dụng để ghép cho những bệnh nhân bị cụt ở vị trí tương ứng. Bệnh nhân và gia đình đã đồng ý và tự nguyện “hiến” một phần chi thể của mình cho anh Vương như một nghĩa cử nhân văn và vô cùng cao đẹp.
Vì phần chi thể từ cánh tay đến cẳng tay của chi thể chuẩn bị cắt cụt đang bị hoại tử và bội nhiễm thứ phát nên bàn tay sẽ được ghép đối diện với nguy cơ nhiễm trùng rất cao. Sau khi cân nhắc cẩn thận và kỹ lưỡng mọi nguy cơ có thể xảy ra, với quyết tâm cao, Giám đốc Bệnh viện GS. TS. TTND Mai Hồng Bàng cùng toàn thể Ban Giám đốc Bệnh viện và kíp phẫu thuật trong phiên hội chẩn đặc biệt trước mổ, đã quyết định sẽ thực hiện ca mổ “ghép bàn tay mới” cho anh P.V.Vương.
Kíp mổ do trực tiếp GS.TSKH.TTND Nguyễn Thế Hoàng, Phó Giám đốc Bệnh viện cùng các bác sĩ của khoa Chấn thương Chi trên và Vi phẫu thuật của Bệnh viện thực hiện.
Sau 8 giờ, ca mổ "ghép cẳng tay và bàn tay mới" từ người hiến sống cho anh bệnh nhân Vương thành công. Tất cả các cấu trúc giải phẫu đã phục hồi và bàn tay ghép đồng loại được tưới máu đầy đủ giống như tay bên lành. Ngay sau mổ, anh Vương đã có thể tự vận động nhúc nhích được các ngón tay của bàn tay ghép. Cho đến nay, chỉ hơn 1 tháng sau ghép, anh đã có thể sử dụng bàn tay ghép để cầm nắm một số các đồ vật thô.
Thành công này mở ra hướng điều trị mới trong tương lai, không chỉ ghép chi thể từ người hiến chết não mà còn từ người sống cho những người bệnh không may bị mất đi chi thể.
“Trồng nối chi thể đứt rời” là kỹ thuật được thực hiện thường quy từ thập kỷ 80 của thế kỷ trước và cho đến nay, Bệnh viện là một trung tâm y học hàng đầu về lĩnh vực này đã thực hiện thành công hàng chục ngàn ca tại Bệnh viện. Những “cánh tay, cẳng tay, bàn tay, ngón tay” bị đứt rời có thể nối lại được trong vòng từ 5-8 giờ với kết quả chức năng thuận lợi nếu như bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện kịp thời.
Trồng lại chi thể đứt rời ứng dụng kỹ thuật vi phẫu là một kỹ thuật rất khó, phức tạp, là đỉnh cao của phẫu thuật tạo hình và vi phẫu tuật mạch máu thần kinh. Trồng lại chi thể đứt rời tự thân ứng dụng kỹ thuật vi phẫu đã được Bệnh viện TWQĐ 108 chuyển giao kỹ thuật cho nhiều bệnh viện khác trong cả nước và cho đến nay đã có nhiều bệnh viện thực hiện được phẫu thuật này.
Phẫu thuật trồng lại chi thể đứt rời tự thân kỹ thuật khó khăn và phức tạp, nhưng phẫu thuật ghép chi thể đồng loại còn khó khăn hơn. Cho đến nay, mặc dù đã có hàng chục ngàn ca trồng lại chi thể đứt rời tự thân được thực hiện thành công trên thế giới, ghép chi thể đồng loại lại không như vậy, đây là kỹ thuật phức tạp đòi hỏi người cho - người nhận phải tương thích từ nhóm máu đến hệ thống miễn dịch và sau phẫu thuật sử dụng thuốc chống thải ghép thật phù hợp, chặt chẽ, cẩn trọng hơn ghép nhiều mô tạng khác.
Mai Thảo
