TĐKT - Ngày 18/11, tại Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư (Nhadautu.vn) tổ chức Tọa đàm "Thúc đẩy thị trường năng lượng tái tạo”. Tọa đàm có sự tham dự của đại diện Bộ Công Thương và một số bộ, ban, ngành; các chuyên gia kinh tế và đại diện các doanh nghiệp, nhà đầu tư.
Phát biểu tại toạ đàm, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng Biên tập Tạp chí Nhà đầu tư khẳng định: Phát triển năng lượng tái tạo là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước. Dự thảo Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia thời kỳ 2021 – 2050, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch diện VIII) mới nhất vừa được Bộ Công Thương trình Chính phủ vào ngày 11/11/2022 đã có những điều chỉnh thể hiện rõ hơn vai trò và lộ trình phát triển các nguồn năng lượng tái tạo theo tinh thần Nghị quyết 55 ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về “Định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045”, là: “Phát triển đồng bộ, hợp lý và đa dạng hóa các loại hình năng lượng, ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch...". Đồng thời, Dự thảo mới đã hướng tới việc thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 về cắt giảm phát thải khí nhà kính với mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
Quang cảnh Tọa đàm “Thúc đẩy thị trường năng lượng tái tạo”
Theo kịch bản cơ sở của Dự thảo mới nhất, tỷ lệ công suất các nguồn năng lượng tái tạo (ngoài thủy điện) tăng từ 18% năm 2030 lên 54,8% năm 2050, trong đó điện gió trên bờ đạt 11.905 MW (9,8%) năm 2030 lên đến 49.170 MW (13,3%) năm 2050; đến năm 2030 chưa phát triển điện gió ngoài khơi nhưng nguồn điện này sẽ đạt tới 46.000 MW (chiếm 12,5% tổng công suất nguồn điện) vào năm 2050; điện mặt trời tập trung đạt 8.763 MW năm 2030 (7,2%) và tăng lên 100.651 MW (27,3%) vào năm 2050.
Theo TS.Nguyễn Anh Tuấn, mặc dù Dự thảo mới đã có những điều chỉnh đáng kể so với các Dự thảo trước đây, nhưng nhiều ý kiến cho rằng, vẫn còn những vấn đề cần được quan tâm nghiên cứu, thảo luận làm rõ để năng lượng tái tạo không bị “lỡ nhịp”, phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế của nước ta, đóng góp tích cực vào đảm bảo an ninh năng lượng và giảm thiểu phát thải khí nhà kính.
Trao đổi tại sự kiện, các doanh nghiệp đánh giá cao tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo của Việt Nam, song đều cho biết đang gặp rất nhiều khó khăn giai đoạn hiện nay. Với các dự án đã có giá FIT, khó khăn lớn nhất là bị cắt giảm công suất, Bộ Công Thương vừa qua cũng đã đề xuất xem xét hủy các quyết định ưu đãi giá FIT, đàm phán lại với các nhà đầu tư. Với các dự án đã hoàn thành nhưng không kịp hưởng giá FIT, rủi ro rất lớn là không có cơ chế giá chuyển tiếp suốt 2 năm qua (với điện mặt trời) và 1 năm (với điện gió), nguy cơ vỡ phương án tài chính là rất cao. Hàng trăm MW công suất điện năng lượng tái tạo đã hoàn thành nhưng không được hòa lưới điện cũng dẫn đến nguy cơ lãng phí tài nguyên thiên nhiên, nguồn lực xã hội.
Các đại biểu chia sẻ tại Toạ đàm
Góp ý vào dự thảo Quy hoạch diện VII, các chuyên gia, doanh nghiệp đề xuất cần xem xét phát triển liên tục điện mặt trời, tránh đứt gãy chuỗi sản xuất, thay vì không phát triển điện mặt trời cho tới sau năm 2030 như Dự thảo hiện nay. Về cơ chế mua bán điện cho các dự án mới, tham gia thị trường điện cạnh tranh đã là phương án tối ưu, đặc biệt với các loại hình yêu cầu lãi suất đầu tư cao như điện gió ngoài khơi. Các đại biểu khuyến nghị cần nhanh chóng hoàn tất cơ sở pháp lý, chính sách cho cơ chế bán điện trực tiếp DPPA, vừa khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, vừa phù hợp với chủ trương phát triển thị trường điện bán buôn cạnh tranh.
Tổng vốn đầu tư cho chương trình phát triển điện lực là rất lớn, từ 104,7 - 142,2 tỷ USD cho giai đoạn 2021 - 2030 và 324,6 - 483 tỷ USD giai đoạn 2021 - 2050, do vậy, các chuyên gia, nhà đầu tư đề xuất cần có chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, đồng thời khuyến khích để huy động vốn trong và ngoài nước phục vụ phát triển năng lượng nói chung và năng lượng tái tạo nói riêng. Với đầu tư truyền tải điện, trong bối cảnh mỗi mình EVN là không đủ nguồn lực, các chuyên gia đánh giá cần có cơ chế cụ thể, rõ ràng hơn về xã hội hóa đầu tư, khuyến khích tư nhân đầu tư vào truyền tải diện.
Những khuyến nghị chính sách từ Tọa đàm được Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) tập hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ, góp phần triển khai thực hiện Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị cũng như góp ý hoàn chỉnh dự thảo Quy hoạch điện VIII.
Mai Thảo
